Cultural Emergence: een gereedschapskist voor een permanent regeneratieve cultuur
Wat als permacultuur gedachtengoed algemeen toegepast werd in alle cultuur? Dat systeemdenken en ontwerpdenken de standaard waren en mensen hun beslissingen namen op basis van principes en permacultuur ethiek (zorg voor de aarde, voor mensen en voor de toekomst)? Wat als we relaties onderhielden zoals tuinen, en verbindingen groeiden zoals we samenwerkende planten of boomgilden of zelfs een heel voedselbos zouden koesteren?
Tien jaar geleden bracht Looby Macnamara ons een permacultuur ontwerpsysteem waarmee je ook niet op land gebaseerde projecten kunt ontwerpen (boek People and Permaculture, of in het Nederlands: Permacultuur in je persoonlijke en sociale leven).
Dit idee groeide verder en breder, naar een gereedschapskist voor sociale en persoonlijke permacultuur: “Cultural Emergence”.
Wat is Cultural Emergence?
Cultural Emergence is persoonlijke en sociale permacultuur op een nieuw niveau. Waar permacultuur kijkt naar patronen in de natuur, kijkt Cultural Emergence naar patronen in gedrag en denken. Regeneratieve landbouw wordt regeneratieve cultuur. Hoe accepteren we persoonlijk leiderschap en creeren we (mede)verantwoordelijkheid voor een regeneratieve cultuur waarin alles en iedereen goed gedijt?
Met permacultuur doe je je best om krachtige combinaties te maken tussen een plant en de bodem en tussen planten onderling. In dit proces zijn wij mensen als een dirigent van een orkest: we helpen het geheel door een gebalanceerd systeem te creeren.
Cultural Emergence gaat over persoonlijk leiderschap op een basis van permacultuur ethiek en systeemdenken. Dirigent van eigen leven. Hoe maak je effectieve connecties tussen mensen of zelfs groepen? Hoe leer je van de natuur en verbind je je ermee om je eigen basis te verstevigen? Hoe word je je bewust van een cultuur en wat kun je doen om die positief te beïnvloeden?
Cultuur heeft een zichtbaar deel (in muziek, verhalen, vieringen, symbolen, beloningen, hoe lang kunnen je je vingernagels hebben...) en een minder zichtbaar deel. Onze waarden, ethiek en moralen bijvoorbeeld, status en de definitie van succes, wat roept schaamte op, wat hoor je te doen als je oud bent...
Ik woon in een land waarin Slavische talen gesproken worden. Alle vrouwelijke woorden voor een beroep (zoals lerares, directrice, projectleidster) zijn hier verkleinwoorden. Denk: “leraartje”, een man is een directeur en een vrouw een “directeurtje”. Hoe denk je dat emancipatie hier van de grond komt?
Emergence!?
Het Engelse woord emergence betekent zoiets als het verschijnen van iets nieuws en onverwachts, omdat er dingen samenkomen. Denk aan boter, suiker, ei en meel die je allemaal afzonderlijk kunt eten, maar samengevoegd en met een theelepetje bakpoeder is het opeens een heerlijke, luchtige cake.
Of het verplaatsen van een stapel stenen. Vervelend en zwaar werk in je eentje, maar met een groep zou het nog wel eens leuk kunnen worden! Samen zingen of grappen maken tijdens het werk, verhalen uitwisselen...
Een gereedschapskist vol wijsheid
Cultural Emergence is een verzameling gereedschappen om een cultuur van persoonlijk leiderschap, collectieve wijsheid en zorg voor de aarde te creëren. Het “emergence” deel initieert doorbraken die ons denken verruimen en ons in staat stellen om persoonlijke en collectieve veerkracht op te bouwen.
De tools helpen ons om nieuwe manieren van zijn en interactie te belichamen. Ze stellen ons in staat om een betere wereld te ontwerpen. Misschien klinkt dat erg groot, maar bedenk dat een betere wereld heel dichtbij; bij jou zelf begint.
Permacultuur ontwerp voor leven
Een van de belangrijkste tools in de gereedschapskist is het Design Web, waarmee je daadwerkelijk alles kunt ontwerpen. Looby schreef bijvoorbeeld een ontwerp voor “regeneratieve arm beweging” toen ze RSI had. Het positief hernoemen van “Repetitive Strain Injury” in “Regeneratieve Arm Movement” was een belangrijk aspect van dit design.
Zelf heb ik kleine en grote projecten ontworpen met het Design Web, zoals “Spreek vloeiend Kroatisch”. Eerst noemde ik het “Beter Kroatisch leren” maar wat is beter, en wanneer eindigt leren... In het ontwerp maak ik, behalve van het kiezen van helpende woorden (wise wording), ook gebruik van een ander hulpmiddel uit de toolbox: patroondoorbreking. Ik vroeg Kroaten altijd automatisch of ze Engels spreken en daar ben ik maar eens mee gestopt om mijn Kroatisch een kans te geven. Nu ontmoedig ik Kroaten om Engels met mij te spreken. Dat dwingt mij om mijn fouten te maken en te leren.
Het kleinste ontwerp is waarschijnlijk voor mijn kleding. Ik had een kast met vanalles, en nu heb ik alleen nog kledingstukken die me passen, die lekker zitten, de juiste (natuurlijke) stoffen, kleuren en patronen hebben en repareerbaar zijn. Van een chaotische berg kledingstukken naar een verzameling die bij elkaar past en naar mijn smaak is. Ik gebruikte het principe Emergence happens in relationship (iets nieuws ontstaat uit de samenvoeging van elementen) en bedacht dat het idee van een “capsule wardrobe” (waarbij zes kledingstukken wel 30 verschillende outfits kunnen maken) erg permacultuur was. Vele verbindingen tussen de elementen (kledingstukken) en het stapelen van functies. Daarmee heb je met een kleine verandering ook een groot effect.
Het grootse ontwerp dat ik maakte met het Design Web, was voor ons dorp. We wonen op een paar hectaren en willen die uiteindelijk als een ecologisch en duurzaam dorp gaan ontwikkelen. Wat als niet alleen de natuur en bebouwing, maar ook de relatie tussen mensen weinig onderhoud nodig heeft omdat het een goede basis heeft!
Regeneratieve cultuur
Om dat te bereiken moeten er natuurlijk systemen opgezet worden die helder werken voor iedereen. Besef van je eigen cultuur of de culturele waarden van je achtergrond is dan stap één. Je realiseren dat er meerdere communicatiestijlen zijn, en vele manieren waarop je je uit kunt drukken.
Zodra mensen het hebben over “normaal”, hoor je hun cultuur spreken. En hoe verrijkend zou het zijn als er geen “normaal” was, en iedereen de vrijheid nam om te kiezen wat op dat moment past!
Cultural Emergence activeert een revolutie in onze benadering van het creëren van levensondersteunende en regeneratieve culturen. Het nodigt uit om culturen van persoonlijk leiderschap, collectieve wijsheid en zorg voor de aarde te creëren.
Connectie
Connectie is een andere kernwaarde binnen de Cultural Emergence beweging. Connectie met jezelf, met de mensen om je heen en met de natuur. Dat werkt als een krukje met drie poten. Als er een poot mist, zit het zo lastig. Een goede connectie met jezelf gaat een stuk makkelijker als je jezelf grondt met een goede connectie met de natuur. Een sterke band met de natuur versterkt ook jouw connectie met onze planeet en de wijsheid van de evolutie.
Looby werkte samen met Jon Young van het 8 Shields instituut om een aantal connectiepraktijken of routines te definiëren. Diepe natuurconnectie bijvoorbeeld. Wat zou een sterke band met de natuur voor jou betekenen?
Een andere tool is daadwerkelijk luisteren, wat iets anders is dan de woorden van een ander aanhoren. Soms lijkt luisteren “wachten tot je je eigen verhaal kunt vertellen” maar actief luisteren betekent dat je de ander zich laat uiten zonder in te gaan op je eigen gedachtes, zonder eigen aannames of verwachtingen. Het geeft die ander de ruimte om dieper in zichzelf te gaan. Echte vrijheid.
Systemen en patronen
Gewaarwording van systemen is een andere hoeksteen van de Cultural Emergence gereedschapskist. Met een andere manier van kijken zie je overal systemen. Verkeer is een systeem, een kantoor, een tuin, een kippenhok, maar ook wij mensen hebben verschillende systemen in ons, zoals ons ademhalingssysteem en bloedcirculatie. Onze aarde heeft haar weerssystemen, watersystemen en vele andere, en onze aarde is ook onderdeel van een groter planetair systeem.
Met systeemdenken groei je je bewustzijn van verbondenheid en processen. De processen kunnen een stroom van informatie zijn, van materialen of voedingsstoffen of emoties... Welke elementen zitten er in een systeem en waar liggen de grenzen?
Als je die processen en patronen herkent, ga je ook uitzonderingen of veranderingen zien. De randen. En wie weet kun je dan met de juiste timing een verandering teweegbrengen in een “vastgeroest systeem”.
Het kan bijvoorbeeld zijn dat je jezelf vertelt dat je ergens geen energie voor hebt omdat je niet goed hebt geslapen. Is dat werkelijk zo? Is slapen de enige energiebron? Misschien levert de activiteit je wel nieuwe energie op. En wat gebeurt er als je jezelf zegt dat er wereldwijd gezien een overvloed aan energie is waarbij je kunt aanhaken?
Culturele transformatie naar vrede, verbondenheid en een regeneratieve toekomst
De visie van de Cultural Emergence beweging is om tools te gebruiken om de wereldwijde culturele transformatie naar een vreedzame, verbonden wereld te versnellen. Wat als de mensheid en de aarde op één lijn staan voor een positieve regeneratieve toekomst?
De missie is om een effectieve toolkit te creëren die uitdaagt en wakker schudt; die ons in beweging brengt, voedt en verkwikt. Een gereedschapsset die individuen, groepen en gemeenschappen versterkt om ons in een staat van vruchtbare Cultural Emergence te brengen.
De toolkit verruimt ons denken en stelt ons in staat om persoonlijke en collectieve veerkracht op te bouwen en nieuwe manieren van zijn en interactie te belichamen. De tools stellen ons in staat om de wereld waarin we willen leven te ontwerpen. Echt permacultuur in de praktijk dus.
Wat als persoonlijk permacultuur-denken gemeengoed zou worden en iedereen verantwoordelijkheid zou nemen voor een permanent regeneratieve cultuur?
Barbara Scheltus
Wil je meer weten over Cultural Emergence? Er is een online community met gelijkgestemden en een gratis cursus waarin je kennis kunt maken met een aantal routines en principes. https://cultural-emergence.circle.so/
Een uitgebreidere cursus geeft Barbara in mei 2023. Meer informatie >